Cá thính Lập Trạch – Món ngon lên men độc đáo

Cá thính, hay còn gọi là cá muối chua, là đặc sản nổi tiếng của vùng chiêm trũng Lập Thạch, Vĩnh Phúc. Món ăn dân dã này không chỉ là một nét ẩm thực độc đáo mà còn là nghề truyền thống của người dân nơi đây, với cách chế biến đặc biệt và kỹ thuật ủ lên men kì công.

Nguyên liệu chuẩn bị cho món cá thính

Để làm được món cá thính "chuẩn vị", người dân Lập Thạch sử dụng cá nước ngọt tươi, đặc biệt là cá mè, cá trắm và cá chép vì hương vị thơm ngon và thịt chắc. Cá được làm sạch, bỏ ruột, rửa kỹ nhưng không đánh vảy. Đối với cá lớn, cá được cắt thành từng khúc để dễ ướp gia vị.

Thính dùng để ướp cá là yếu tố quan trọng tạo nên hương vị đặc trưng. Thính làm từ ngô hoặc gạo rang vàng, giã nhuyễn nhưng không quá mịn để không làm bết vào cá. Thính giúp cá dậy mùi thơm và hút nước thừa, giữ cho miếng cá săn chắc.

Muối dùng để ướp là muối biển hạt to, tỉ lệ ướp thay đổi tùy mùa. Mùa hè, 10kg cá ướp khoảng 1-1,1kg muối trong 3-5 ngày, còn mùa đông, 10kg cá sẽ ướp với 1,2kg muối từ 5-7 ngày để loại bỏ chất nhớt và mùi tanh.

Để khử tanh và thêm hương thơm, lá ổi bánh tẻ được lót xen kẽ vào từng lớp cá. Lá ổi không chỉ tạo hương vị mà còn có tác dụng tốt cho tiêu hóa, một yếu tố tạo nên nét độc đáo của món cá thính.

Quy trình ủ cá thính

Quy trình ủ cá thính rất công phu. Sau khi ướp muối, cá được nhồi kỹ thính ngô vào từng miếng, xen kẽ với lá ổi. Mỗi lớp cá lại được phủ một lớp thính và lá ổi, trên cùng là lớp thính dày để tạo độ ẩm phù hợp cho quá trình lên men. Dùng mo cau hoặc rơm đậy miệng hũ, sau đó dùng nẹp tre chèn chặt để bảo quản.

Để cá lên men tự nhiên, hũ cá được úp ngược trong chậu nước muối mặn, giúp ngăn chặn côn trùng và không khí xâm nhập. Thỉnh thoảng, người làm phải kiểm tra lượng nước trong chậu để tránh cạn nước. Nếu hũ bị ẩm, rơm hoặc mo cau sẽ được thay thế để giữ hương vị cá.

Thông thường, cá thính được ủ từ 6 tháng đến 1 năm để đạt độ chua và vị đậm đà. Cá càng ủ lâu càng ngon, giữ được độ săn chắc và hương vị đặc trưng của thính và lá ổi.

Thưởng thức hương vị độc đáo của cá thính

Để cảm nhận trọn vẹn hương vị của cá thính, người dân thường nướng cá trên bếp củi hoặc chiên giòn. Cá khi chín có màu vàng đều, giòn dai nhưng không khô, với mùi thơm của thính ngô quyện lẫn với mùi khói bếp. Một cách nướng đặc biệt là kẹp từng miếng cá vào thanh tre tươi, cắm xung quanh bếp để hơi nóng làm cá chín từ từ.

Khi nướng, lớp da cá săn chắc bên ngoài, bên trong thịt mềm, đậm vị muối và chua dịu, tạo nên sự hấp dẫn không thể cưỡng lại. Cá thính có thể ăn kèm với cơm hoặc làm món nhắm với rượu, ăn cùng riềng thái mỏng để cảm nhận vị thơm, bùi của thính và cá quyện vào nhau.

Món quà quê hương đậm đà bản sắc

Cá thính không chỉ là món ăn dân dã mà còn là món quà quê hương mà người dân Lập Thạch thường dùng để biếu tặng người thân, bạn bè. Đây là món ăn lưu giữ truyền thống, thể hiện tâm huyết và sự trân trọng của người dân Lập Thạch. Năm 2010, cá thính Lập Thạch đã được cấp giấy phép bảo hộ nhãn hiệu nhờ vào quy trình sản xuất đảm bảo chất lượng và vệ sinh.

Nếu có dịp đến Vĩnh Phúc, hãy nhớ thử qua món cá thính Lập Thạch, đặc sản lên men độc đáo, đậm đà hương vị truyền thống, mang theo cả tình cảm của người dân miền quê này.